Współczesny ekspresjonizm: cechy charakterystyczne, historia i ciekawostki

Czym jest współczesny ekspresjonizm? Z pewnością kontynuacją nurtu artystycznego, który na dobre rozwinął się po zakończeniu II wojny światowej. Dzisiejsi twórcy działający w zgodzie z tą konkretną estetyką, czerpią całymi garściami z dorobku pierwszych ekspresjonistów. Malarze ci dążą do wyrażania najróżniejszych emocji, w tym również wewnętrznych przeżyć — zarówno tych przyjemnych, jak i tych trudniejszych — oraz doświadczeń. W jaki sposób to robią? Wykorzystując w tym celu całą gamę kolorystyczną, a także dostępne i znane formy, faktury i światłocienie. 

Współczesny ekspresjonizm, czyli co takiego?

Cechami charakterystycznymi współczesnego ekspresjonizmu są między innymi kwestie takie jak:

• stosowanie ekspresyjnych, nierzadko agresywnych form;
• wyrażanie emocji przy pomocy pędzli i farb;
• posługiwanie się pełną paletą kolorów;
• uciekanie się do abstrakcji lub semiabstrakcji;
• stosowanie kontrastowych rozwiązań.

Ten nurt artystyczny łączy obecnie ze sobą rozmaite techniki oraz materiały. Mowa tutaj o farbach olejnych, akrylowych i pastelowych, jak również mniej standardowych opcji: metali i tworzyw sztucznych. Ekspresjoniści często stosują grubą fakturę, aby w ten sposób podkreślić — a jakże! — ekspresyjność swoich dzieł. 

Warto w tym miejscu wspomnieć, że współczesny ekspresjonizm jest dość mocno zróżnicowany, a twórcy działający w obrębie tego nurtu chętnie łączą tę estetykę np. z abstrakcją, czy też figuratywnością. Styl ten niezmiennie od dziesięcioleci pozostaje popularny i wywiera ogromny wpływ na szeroko pojętą sztukę, szczególnie w kontekście malarstwa, rzeźby oraz co ciekawszych instalacji. 

Od czego zaczął się ekspresjonizm w malarstwie olejnym?

Początków ekspresjonizmu należy szukać w XIX-wiecznych Niemczech. Ten nurt artystyczny był niejako reakcją na rozwijający się w tamtym okresie impresjonizm oraz realizm. Zwolennicy ekspresjonizmu dążyli przede wszystkim do wyrażania swoich wewnętrznych emocji. Nie bez znaczenia w tym wszystkim były także osobiste doświadczenia twórców. Wszystko to razem stanowiło niebanalną inspirację do rozwijania tej konkretnej estetyki. 

W malarstwie olejnym ekspresjonizm rodził się powoli. Za jego protoplastę powszechnie uznaje się Vincenta van Gogha, który malując wykorzystywał bardzo jaskrawe barwy i — co ważniejsze — mocne kontrasty. Wszystko rzecz jasna po to, aby te obrazy były niejako lustrzanym odbiciem jego duszy. Innym istotnym prekursorem ekspresjonizmu był Edvard Munch. Dzieła jego autorstwa, takie jak słynny na skalę światową „Krzyk” po dziś dzień zaskakują swoją emocjonalnością i wywierają silne wrażenie na odbiorcach. 

Niemiecki ekspresjonizm rozwijał się dość szybko i prężnie przez wybuchem II wojny światowej. Szczególnie ważne okazało się pewne wydarzenie. Mianowicie pewna grupa utalentowanych malarzy związała się z czasopismem Die Brücke. Cechami charakterystycznymi dla ich twórczości były:

• jaskrawość;
• gruba, wypukła struktura;
• subiektywizm,
• widoczna emocjonalność.

Ważnymi osobami, które brały czynny udział w rozwijaniu ekspresjonizmu byli między innymi Ernst Ludwig Kirchner, Emil Nolde czy Max Pechstein.

Pod koniec lat dziesiątych XX wieku pewna grupa artystów zrzeszyła się w ramach Der Blaue Reiter (z niem. Niebieski Jeździec). Wszyscy oni pragnęli tworzyć ekspresjonistyczne obrazy, odbiegające formą od standardowego w tamtym czasie malarstwa. Wówczas jednymi z ważniejszych przedstawicieli tego nurtu artystycznego byli Wassily Kandinsky oraz Franz Marc.

Kilka ciekawostek na temat ekspresjonizmu

Nazwa tego nurtu artystycznego pochodzi od niemieckiego słowa „Ausdruck”, co rzecz jasna oznacza wyraz, ekspresję lub wyrażenie (np. emocji, siebie, poglądów). Warto wiedzieć, iż ekspresjoniści niezwykle często skupiali swoją uwagę na określonych emocjach, takich jak samotność, niepokój, złość i gniew, a także ból. Oczywiście z pewnością było tam miejsce dla pozytywnych odczuć, jak radość czy miłość, jednak rzeczywiście negatywne rzeczy były w tych przypadkach dominujące. 

W okresie międzywojennym ekspresjonizm cieszył się sporą popularnością na terenie Niemiec, a twórcy tacy jak Emil Nolde, Max Beckmann czy Ernst Ludwig Kirchner swoje dzieła wystawiali w wielu mniej lub bardziej uznanych muzeach i galeriach. 

Nie da się ukryć, że ekspresjonizm miał duży wpływ na inne ruchy artystyczne, które starały się czerpać z niego inspirację. Mowa w tym przypadku np. o abstrakcjonizmie i surrealizmie. Ciekawe wydaje się to, że surrealiści inspirowali się sposobem, w jaki ekspresjoniści ukazywali szerszemu gronu swoje sny oraz pragnienia. Z kolei abstrakcjoniści doceniali kwestie stosowania kontrastowych, jaskrawych i mocno nasyconych kolorów. Pewne więc jest to, że ekspresjonizm zawsze wywoływał silne emocje i z tego względu uważa się go za jeden z najistotniejszych stylów malarskich XX wieku.