Jakie jest malarstwo ukraińskie?

Malarstwo ukraińskie jest dziedziną fascynującą. Z jednej strony uwagę zwraca fakt, iż zaszyto w nim bogactwo historii Wschodniej Europy oraz informacje o jej tradycjach, z drugiej zaś nie da się nie zauważyć licznych odcieni ekspresji artystycznej. Gdy drzwi do tego niesamowitego świata zostają otwarte, odbiorca natychmiast znajduje się na rozległych polanach twórczych poszukiwań, gdzie pięć wybitnych osób zdaje się być splecionymi w w swoje niepowtarzalne narracje. 

W tym malarskim kalejdoskopie nie da się nie wspomnieć o postaci Mychajła Bojczuku. Jego płótna charakteryzują się tym, iż wyraźnie nasycał on je codziennością ukraińskich wsi. Bojczuk oddawał w ten sposób swoisty hołd tamtejszym barwnym krajobrazów oraz pracowitym ludziom. Na jego obrazach widoczna jest również siła Matki Natury oraz mnogość emocji, jakich jest w stanie doświadczać człowiek. 

Inną artystką, jaka zasługuje na to, aby o niej wspomnieć, jest Maria Prymaczuk-Iwanicka. Śmiało można mówić o tym, że to właśnie ona przyłożyła swoją rękę do wyznaczania nowych kierunków w sztuce kobiet. Z tego powodu malarka znana jest przede wszystkim z niekonwencjonalnych technik oraz abstrakcyjnych kompozycji. Jej dzieła z całą pewnością emanują subtelną siłą, a tym samym w jakiś sposób odzwierciedlają wyjątkową wrażliwość Marii oraz odkrywają jej stosunek do otaczającego świata. 

W świetle romantycznej ekspresji wyłania się nam Taras Szewczenko. To nie tylko wyjątkowo uzdolniony poeta, ale także malarz wyróżniający się głębokim sentymentalizmem na tematy narodowe. Z kolei wśród prac utrzymanych w nurcie abstrakcji trafiamy na niejakiego Ołeksandra Bohomazowa, którego z powodzeniem można tytułować pionierem ukraińskiego kubizmu. Jego eksperymenty z formą, których skutkiem był zastanawiający proces demontowania rzeczywistości był niezwykle odważny, ale przede wszystkim stanowił kompletną innowacją w świecie sztuki. 

Wreszcie, docierając do zagadnienia szeroko pojętego surrealizmu, napotykamy Anatolia Petryckiego. To właśnie jego oniryczne kompozycje pozwolą nam się teleportować do krainy skomponowanej z marzeń oraz niesamowitych symboli i ich znaczeń. 

W tym artykule opiszę sylwetki tych pięciorga artystów. Każdy z nich reprezentuje swój własny styl, ale także przesłanie dla świata poprzez ukazanie jego niezrównanej różnorodności i mocy tkwiącej w płótnach, pędzlach i farbach. 

Maria Prymaczuk-Iwanicka — niczym światło odbite w kolorowym szkle

Postać Marii wznosi się na tle całego ukraińskiego malarstwa, przynosząc ze sobą fascynującą innowację oraz odwagę artystyczną. Prace tej kobiety niemalże pozwalają wybrać się odbiorcom w podróż po krainach pełnych abstrakcji oraz wytworów wyobraźni, gdzie geometryczne formy łączą się z absolutnym chaosem. Właśnie w taki sposób powstają prawdziwie wyjątkowe dzieła sztuki. Maria Prymaczuk-Iwanicka wykorzystuje bardzo zróżnicowane techniki oraz materiały. Wszystko po to, aby stworzyć sobie idealne warunki do przekraczania wszystkich granic tradycyjnego malarstwa i w konsekwencji przeprowadzić widza przez zachwycające labirynty abstrakcji. 

Artystka ta zdaje się nieustannie poszukuje nowych ekspresyjnych opcji, utrwalając własne emocje i myśli na płótnach. Jej kompozycje są przez wielu porównywane do tajemniczych rękopisów, z których emanuje nieuchwytna siła przyciągająca spojrzenia, a całość ostatecznie skłania do licznych refleksji. Sztuka Marii Prymaczuk-Iwanickiej to coś w rodzaju mostu łączącego percepcję z transcendencją. Ważne jest w tym całym galimatiasie jej eksperymentalne podejście, które niemal dosłownie uchyla drzwi do zupełnie nowych, nieznanych dotąd wymiarów w sztuce abstrakcyjnej.

W jej malarskim uniwersum barwa jest językiem, a forma stanowi całość narracji. Prymaczuk-Iwanicka występuje tutaj w roli mistyczki koloru, a każde jej pociągnięcie pędzla wydaje się być efektem medytacji nad dynamiką łączących się farb. To właśnie jej śmiałe poszukiwania w przestrzeni ściśle abstrakcyjnej sprawiają, iż jest to nowy rozdział do znakomitej historii ukraińskiego malarstwa. Całość sztuki Marii ukazuje nieograniczone możliwości wyrazu artystycznego.

Mychaiło Bojczuk — mistrz koła barw oraz pejzaży

Mychaiło Bojczuk zdecydowanie wpisuje się w narrację ukraińskiego malarstwa, jako malarz skupiający się na relacji sztuki z tradycją. W oczy wręcz rzuca się fakt, iż dokumentuje on wiejską rzeczywistość swojego państwa i co ciekawe, czyni to naciskając na surowość wyrazu. Wykonane przez niego pociągnięcia pędzlem, zdają się ożywiać motywy odnoszące się do mieszkania w niewielkich miejscowościach. W taki sposób ukazał on nie tylko niesamowitość krajobrazów, ale również bogactwo ludzkiego życia i doświadczeń. Bojczuk jak współczesny bajarz, splata na płótnie historie o wspólnocie i przekazuje opowieść o kulturze ludowej kolejnym pokoleniom.

Ten artysta jest nieustraszony w procesie eksplorowania kolorów nieba i ziemi. Patrząc na jego obrazy, każdy ma szansę przenieść się do świata pełnego kontrastów, w którym każdy element — nawet ten najdrobniejszy — został perfekcyjnie uchwycony. Jego prace to nie tylko obrazy, ale także dokładny zapis emocji wynikających z mieszkania w ukraińskiej wsi. Bojczuk zrobił coś niezwykłego, ponieważ zamiast odciąć się od swoich korzeni, postanowił w nie wniknąć jeszcze głębiej. Tak dotarł do tkanki rodzimych pejzaży i złożył ukłon w stronę tradycji, jednocześnie zachowując indywidualne spojrzenie na otaczającą go przestrzeń. 

W świecie Michaiła Bojczuka, barwne pola i rozległe lasy są tłem dla opowieści o tajemnicach ukraińskiej natury. Posiadany przez niego pędzel stał się magicznym narzędziem służącym do odkrywania piękna w pozornie zwykłej codzienności. Jego prace emanują autentycznością i jasno wskazują na to, iż malarstwo może być ściśle połączone z dziedzictwem kulturowym i innowacją. 

Taras Szewczenko i jego imponujący dorobek artystyczny

Taras Szewczenko jest znany jako wielki poeta, ale nie wszyscy wiedzą, że posiada on także spore portfolio malarskie. Jego dzieła, podobnie zresztą jak wiersze, stanowią wyraz niezwykle głębokiego związku z tożsamością narodową oraz ogromnej potrzeby odnajdywania piękna w realiach codzienności, w których wielu nie dostrzega niczego nadzwyczajnego. Był to artysta romantyczny, a więc chętnie podejmował się on prób ocalenia od zapomnienia tego, co widoczne na zewnątrz, jednocześnie nie zapominając o krajobrazie duszy ludzkich. 

Niektórzy uważają, że pędzel w dłoni Szewczenki był niczym narzędzie w ręku wizjonera. Gdy malował on ukraińskie wsie, tak naprawdę składał on im w taki sposób hołd. Przedstawiał ją w niezwykle barwnych pejzażach oraz portretach. Artysta ten tworzył także impresje, w jakich kolory i kształty zdają się być harmonijnym wyrażeniem rozmaitych uczuć, czy też ideałów. Warto dodać, że malarstwo Szewczenki, podobnie zresztą jak jego wiersze emanują wyraźną tęsknotą za wolnością i miłością do ojczyzny. 

Myślę, że z powodzeniem można mówić o tym, iż płótna Szewczenki są przestrzenią pewnych opowieści, a przedstawieni na nich chłopi ich bohaterami. Co ciekawe, malarz prezentuje te osoby w taki sposób, aby ukazać ich siłę oraz upór. Omawiane malarstwo jest integralną częścią całego dziedzictwa Ukrainy. 

Ołeksandr Bohomazow, ikona ukraińskiego kubizmu, czyli ikona ukraińskiego kubizmu

Istnieją takie nazwiska na artystycznej mapie świata, o których w moim pojęciu mówi się zdecydowanie zbyt mało. Za przykład posłuży mi tutaj Ołeksandr Bohomazow, przez wielu nazywany ojcem wschodnioeuropejskiego kubizmu. Jego prace są pionierskie i w fascynujący sposób przekraczają granice realizmu za pośrednictwem nowatorskich linii oraz kształtów. Istotne pozostaje także to, iż patrzenie na obrazy Bohomazowa w radykalny sposób odmienia to, jak dotychczas dany widz odbierał świat. Ten malarz to architekt kubistycznej rewolucji. To jak niesamowicie eksperymentował on z formą i tak nadawał sztuce zupełnie nowego znaczenia, nigdy nie powinno zostać zapomniane. 

Co właściwie widzimy na pracach Bohomazowa? Przede wszystkim interesujące geometryczne abstrakcje. Nierzadko są to figury, które zacierają się i płynnie przechodzą jedne w drugie. W czasach artysty to była kompletna innowacja, jakby nowo powstały język malarski. W oczy rzucają się też dynamiczne kompozycje oraz odważne formy. Płaszczyzny Bohomazowa są jak manifest dla tego, co inne, ale jednocześnie wydają się one rozwiązaniem dla tajemnic skrywanych przez znaną dotąd tkankę malarskiej rzeczywistości. 

Kubizm tego artysty zerwał z wcześniejszą definicją ekspresji. Jego wyrażenia otwierają w pewnym sensie drzwi do nowych wymiarów malarstwa. Całość jego artystycznego dorobku od lat inspiruje kolejne pokolenia do samodzielnych poszukiwań właściwych i indywidualnych form wyrazu. 

Anatolij Petrycki, czyli człowiek wielu talentów 

W gronie najbardziej wpływowych przedstawicieli ukraińskiego artyzmu, nie sposób nie wymienić Anatolija Petryckiego. To właśnie on jest jednym z najmocniej rozpoznawalnych malarzy tej części Europy, w kontekście XX wieku. Przyszedł na świat w 1895 roku, w niewielkiej miejscowości Hadiach. Jaka była jego twórczość? Cóż… Przede wszystkim różnorodna. Istotne jest to, że Petrycki pozostawał wszechstronny. Nie chwytał wyłącznie za pędzle. Chętnie sięgał także po długo, ołówki i przybory potrzebne do tworzenia ilustracji na potrzeby książek. Artysta ten został uznany dzięki swojemu innowacyjnemu i oryginalnemu podejściu do procesu tworzenia. W swoich pracach gładko łączył ze sobą elementy pochodzące wprost z ukraińskich tradycji z tym, co najlepsze było wówczas w tendencjach nowoczesnych artystów. 

Jego prace często uwieczniały ukraińskie pejzaże, kulturę ludową i szeroko pojęty folklor. Takie podejście było dość charakterystyczne dla nurtu neofolklorystycznego, z jakim w omawianym okresie nietrudno było się spotkać w tej części Starego Kontynentu. Warto dodać iż, Petrycki nie ograniczał się tylko do tego jednego gatunku sztuki. Chętnie eksperymentował też z rozmaitymi stylami oraz technikami, co czyniło jego dzieła niezwykle różnorodnymi i pełnymi zajmujących szczegółów.

Jedną z ciekawych informacji o życiu Petryckiego jest z pewnością jego trwająca wiele lat współpraca z innym wybitnym artystą, Ivanem Padalką. Wspólnie stworzyli oni wiele dzieł, jakie z czasem stały się dosłownie ikonami sztuki związanej z ich ojczyzną. Petrycki był również aktywny politycznie i społecznie. Między innymi angażował się w działalność artystyczną na rzecz odzyskania przez Ukrainę niepodległości. 

Anatolij Petrycki odszedł w 1964 roku. Zostawił jednak po sobie bogate dziedzictwo artystyczne,, a jego prace są eksponowane w galeriach na Ukrainie i w innych państwach.