Co miało wpływ na kształtowanie się sztuki średniowiecza?

Średniowiecze to bardzo długi okres w historii Europy, który rozciągał się od V do aż XV wieku. Był to czas, w którym rozgrywały się setki ważnych wydarzeń oraz trendów kulturowych. Wszystkie one miały bezpośredni wpływ na kształtowanie się pojęcia sztuki. Jakie zdarzenia zasługują w tym przypadku na szczególną porcję uwagi? Tego dowiesz się czytając niniejszy artykuł! 

Wydarzenia, które wpłynęły na artystów 

Pierwszym z nich bez wątpienia jest upadek Imperium Rzymskiego Zachodniego, do którego doszło w piątym stuleciu naszej ery. Z powiedzeniem można mówić o tym, że był to początek zupełnie nowej ery w historii Starego Kontynentu. Bez wątpienia było to spowodowane chaosem, jaki wówczas nastąpił. Za pokłosie tego można uznać także brak stabilności w zakresie polityki, co w znaczący sposób wpłynęło na działalność średniowiecznych artystów. 

Nie bez znaczenia jest także proces chrystianizacji Europy. Już w IV wieku zwolennicy nauk Chrystusa zaczynali być dominującą grupą religijną na tym terenie. Z czasem sytuacja ta zaczęła oddziaływać również na świat artystów, którzy coraz częściej uwieczniali istotne dla tego wierzenia symbole i wartości. 

O czym jeszcze warto wiedzieć?

Kolejną kwestią zasługującą na uwagę, jest… średniowieczne rycerstwo! Owszem, ono także miało ogromny wpływ na interesujący nas temat. Z czego to wynika? Głównie z faktu, że rycerze i cała kultura rycerska były istotnymi elementami życia w realiach średniowiecznych, a związane z nimi legendy, ballady, romanse i inne opowieści inspirowały zarówno sobie współczesnych, jak i tych żyjących w kolejnych wiekach. 

Nie można także przejść obojętnie obok stylu architektonicznego, jakim jest gotyk. Oczywiście miał on swoje zasłużone miejsce również w świecie artystycznym. Stylistyka ta cieszyła się zainteresowaniem mniej więcej od XII do XV wieku. Czym się on charakteryzował? Głównie tym, iż był niezwykle skomplikowany i dzięki temu piękny. Dominowały najróżniejsze wzory, witraże oraz zdobienia. 

Nieco mniejsze znaczenie dla ścisłego średniowiecza ma renesans, ale jako że nastąpił on zaraz po tytułowej epoce, nie można pomiąć kilku słów na jego temat. Okres renesansu, który rozpoczął się we Włoszech w XIV wieku i trwał do XVI wieku, był czasem ożywienia sztuki i nauki. W tym okresie sztuka stała się bardziej realistyczna i opierała się na obserwacji świata.

Wszystkie wymienione wydarzenia i trendy oddziaływały na grono tworzących wówczas artystów. To właśnie dlatego sztuka średniowieczna jest doskonała, różna i fascynująca. Tym bardziej boli fakt, że niestety nie znany wielu tych talentów. Znaczna liczba dzieł z tamtych czasów pozostaje anonimowa. 

Dlaczego artyści nie podpisywali swoich prac?

Temat braku podpisów na obrazach średniowiecznych poruszałem już w poprzednim artykule na moim blogu. Uważam jednak to zagadnienie na tyle ciekawe, iż warto poświęcić mu jeszcze kilka chwil. Otóż jednym z podstawowych powodów takiego stanu rzeczy jest to, iż sztuka średniowieczna we właściwym sobie czasie była przede wszystkim rzemiosłem, a nie twórczością artystyczną w rozumieniu takim, jak jest to postrzegane współcześnie. 

W związku z tym spore grono artystów tak naprawdę nie miało świadomości, że są oni utalentowani i ich nazwisko powinno przetrwać przez wieki. Wykonywali prace na zlecenie kościoła lub innych podobnych instytucji, a to z kolei także było utrudnieniem dla procesu sygnowania dzieł. Ponadto, o czym już kiedyś pisałem, malarze i rzeźbiarze średniowieczni uznawali, że ich prace są swoistym hołdem dla Boga, a w związku z tym nie powinni na nich umieszczać swojego imienia, ponieważ przez niektórych mogłoby to być roztrząsane jako profanacja. 

Inne czynniki

Kolejną sprawą, która przyczyniła się do braku podpisów na obrazach jest to, że w średniowieczy nie było uznania dla artystów. Dziś docenia się ich wkład w kształtowanie historii, ale wtedy ludzkość była obojętna wobec ich talentu. Artyzm był traktowany jako środek do celu, a nie jako wartość sama w sobie. Nie ma wątpliwości, że przyczyniło się to do chęci pozostawania anonimowymi, ponieważ nawet gdyby ktoś zdecydował się na sygnowanie pracy, ona i tak traktowana by było jako dzieło nieznanego malarza. Dopiero w późniejszych wiekach, wraz z rozwojem renesansu zaczęto doceniać indywidualizm twórców oraz stworzonych przez nich dzieł. 

Jednocześnie warte podkreślenia jest, iż niektórzy artyści tego okresu podpisywali swoje dzieła. Byli to głównie ci, którzy cieszyli się ogromnym uznaniem i mieli swoich mecenatów. Jednym z przykładów takiego artysty jest Jan van Eyck, który podpisał swój najsłynniejszy obraz „Małżeństwo Arnolfinich”. Mimo wszystko trudno nazwać to zjawisko powszechnym.