Claude Monet: życie, twórczość i to, czego o nim nie wiesz

Urodzony w 1840 roku w Paryżu, Claude Monet wkrótce stał się niekwestionowanym mistrzem malarstwa, twórcą dzieł, które stały się ikonami ruchu impresjonistycznego, jakiego był jednym z pionierów. Monet z pewnością był artystą o niezwykłym zamiłowaniu do eksperymentowania, co skutkowało tym, że wielokrotnie podejmował te same tematy, czerpiąc inspirację z unikalnych właściwości zmienności, koloru i światła. Co ciekawe, dostrzegał je on  za każdym razem, gdy siadał przed płótnem. Ta praktyka zaowocowała bogatym i pełnym życia dorobkiem artystycznym.

Przedstawiam dziesięć mało znanych aspektów życia Claude’a Moneta, które odkrywają jego niezwykłą historię.

Nie tylko impresjonizm, również karykatury

Już od najmłodszych lat Monet przejawiał niezwykłą wrażliwość artystyczną i już w 1851 roku rozpoczął naukę w średniej szkole artystycznej w Le Havre. Jednak niewiele osób wie, że zanim stał się znanym malarzem, Monet rozwijał swoje umiejętności w zupełnie innej dziedzinie. 

Gdy miał zaledwie piętnaście lat, artysta zajmował się tworzeniem karykatur i sprzedawał rysunki wykonane węglem. Ta wcześniejsza część jego kreatywnej drogi rzadko jest przedstawiana w historii jego życia i twórczości.

Monet cierpiał tak bardzo, że próbował odebrać sobie życie

W 1874 roku Monet, znajdujący się w trudnej sytuacji finansowej, stanął w obliczu głębokiej melancholii i podjął próbę samobójczą, skacząc z mostu do rzeki Sekwany. 

Pomimo przeżycia tego upadku oraz tego, że Monet stał się jednym z najwybitniejszych malarzy okresu przełomu XIX i XX wieku, przez całe życie zmagał się z cieniem depresji.

Kim był Eugène Boudin i jaką rolę odegrał on w życiu Claude’a?

Eugène Boudin to wybitny francuski pejzażysta, którego twórczość stanowiła prekursorski wkład w rozwój ruchu impresjonistycznego. Urodził się w roku 1824 w urokliwym nadmorskim miasteczku Honfleur we Francji. Boudin specjalizował się w malowaniu widoków morskich i krajobrazów przybrzeżnych, oddając w swoich dziełach niezwykłą precyzję oraz wrażliwość na światło. Był znany z praktyki malowania na plenerze, co w tamtych czasach stanowiło innowację. Jego prace cechowały się swobodnym stylem i zdolnością do oddania atmosfery otaczającej natury. Boudin miał ogromny wpływ na Moneta, który pod wpływem jego sztuki eksperymentował z różnymi technikami malarskimi i poszukiwał sposobów uchwycenia zmieniającego się światła. To właśnie dzięki bliskiej relacji z Boudinem Monet odkrył w sobie pasję do malowania pejzaży i rozwinął niepowtarzalny styl artystyczny.

Monet, obecnie znany z niezwykłych zdolności do uchwycenia światła w dramatycznych pejzażach, rozpoczął swoją artystyczną podróż w zupełnie inny sposób. Jego spotkanie z pejzażystą o imieniu Eugène Boudin w wieku piętnastu lat skłoniło go do porzucenia dotychczasowej pasji, czyli wzmiankowanych już karykatur. To właśnie w roku 1856 Boudin nauczył Moneta malarstwa en plein air, odkrywając dla niego urok zmieniającej się pogody i światła na wybrzeżu Normandii.

W tamtych czasach malowanie na świeżym powietrzu było rzadkością, choć później stało się integralną częścią impresjonistycznego ruchu artystycznego. Monet później podziękował Eugène’owi Boudinowi za ogromny wpływ na jego rozwój jako malarza. Ta inspirująca relacja między dwoma artystami miała niezastąpioną rolę w kształtowaniu twórczości Moneta i definiowaniu jego artystycznej wizji.

Niechcący wymyślił nazwę „impresjonizm”

W momencie nadawania tytułu obrazowi „Impresja, wschód słońca” w 1873 roku, Claude Monet nieświadomie stworzył dzieło, które stało się inspiracją dla nazwy całego ruchu artystycznego, jaki wówczas kiełkował, z którego sam stał się później powszechnie znany.

W 1874 roku Claude Monet, Edgar Degas, Camille Pissarro, Édouard Manet i Paul Cézanne, wraz z kilkoma innymi artystami, których prace zostały odrzucone przez Salon de Paris, założyli tajne stowarzyszenie, skupiające malarzy, rzeźbiarzy i grafików. W tym samym roku grupa zdecydowała się zorganizować wystawę swoich dzieł w Paryżu, która później stała się znana jako pierwsza oficjalna wystawa impresjonistów.

Prace prezentowane na tej wystawie spotkały się z licznymi krytycznymi opiniami, w tym jedną autorstwa Louisa Leroya. Leroy obraził się na użycie przez Moneta słowa „impresja” w tytule swojego obrazu, traktując to jako nieodpowiedni opis charakteru niedokończonego dzieła Moneta.

W odpowiedzi na te zarzuty, artyści postanowili z dumą zaakceptować termin „impresjonizm” jako określenie swojej twórczości, a termin ten stał się nazwą całego ruchu artystycznego.

Jego ogród nie był szczególnie lubianym miejscem 

Sąsiedzi Moneta byli nieprzychylnie nastawieni do jego ogrodu. W 1885 roku rodzina Moneta przeprowadziła się do malowniczego miasteczka Montagny i założyła tam wówczas unikalny ogród, który do dzisiaj pozostaje znany na całym świecie. 

W 1896 roku Monet zdecydował się powiększyć ogród, dokupując dodatkowe działki, a nawet przekierowując bieg strumieni rzecznych, aby stworzyć malowniczy oazowy krajobraz. Pragnąc osiągnąć jak największą estetykę, sprowadził egzotyczne rośliny z różnych zakątków świata, w tym swoje ikoniczne lilie wodne. Jednak sąsiedzi Moneta, którzy byli głównie rolnikami, obawiali się, że nowe rośliny zanieczyszczą wodę i zaszkodzą ich zwierzętom.

Miejscowe władze skierowały do Moneta wezwanie do usunięcia roślin, lecz on zdecydowanie je zignorował, a lilie stały się dla niego jednym z największych źródeł inspiracji artystycznej.

250 obrazów, na których widać lilie wodne

Kiedy myślimy o Claude’u Monecie, to nieodłącznie nasuwa się obraz jego niezrównanej kolekcji dzieł przedstawiających lilie wodne. 

Przez trzy dekady swojego artystycznego życia, Monet oddawał się tworzeniu i uwiecznianiu piękna tych kwiatów na aż 250 unikalnych obrazach. To wyjątkowe poświęcenie tematowi lilii wodnych przyniosło mu niezaprzeczalne uznanie i miejsce w historii sztuki.

Lilie wodne Moneta były odkurzane 

Podczas gdy Monet planował namalować swoje słynne lilie wodne, musiał zaangażować ogrodnika, który wiosłując małą łódką po stawie, starannie oczyszczał każdy z kwiatów z nagromadzonego kurzu. Dopiero gdy ogrodnik wykonał to zadanie, Monet mógł rozpocząć malowanie. Zaświadcza to o jego pedantyzmie w obrębie tego tematu.

Był świadomy, że czystość i piękno lilii były kluczowe dla osiągnięcia zamierzonego efektu artystycznego. W uznaniu za trud i precyzję wykonywanej pracy, Monet hojnie wynagrodził ogrodnika za jego nieocenioną pomoc.

Jeden temat malowany więcej niż jeden raz

Chociaż lilie wodne były bez wątpienia najbardziej popularnym tematem wśród dzieł Moneta, artysta nie ograniczał się do nich i eksplorował różnorodność inspiracji przez całe życie. Monet często podejmował się tworzenia serii obrazów, w których badał, w jaki sposób światło odmienia ten sam krajobraz w zależności od pory dnia, pory roku i warunków atmosferycznych.

Poza malowaniem lilii wodnych, Monet stworzył także kilka obrazów przedstawiających stogi siana w latach 1890-1891 oraz serię ukazującą katedrę w Rouen w latach 1892-1894. W każdej z nich malarz eksperymentował z różnymi efektami świetlnymi i pogodowymi, tworząc niepowtarzalne interpretacje tych motywów.

Dzieła Moneta zaczęły się zmieniać z powodu jego… oczu.

W 1905 roku Monet obchodził swoje sześćdziesiąte piąte urodziny i zaczął dostrzegać zmiany w swoim widzeniu. Kolory, które obserwował, nie były już tak wyraźne, a jego obrazy zaczęły otrzymywać więcej odcieni żółci i fioletu. Diagnoza przyszła w 1912 roku, kiedy artysta miał siedemdziesiąt dwa lata: u obu jego oczu wykryto zaćmę jądrową.

Ponieważ Monet często malował te same motywy przez wiele lat, obserwatorzy mogą śledzić, jak zaćma wpływała na jego postrzeganie rzeczywistości. Naukowcy badali nawet zmiany w kolorze i stylu dzieł Moneta wraz z dziełami jego impresjonistycznego kolegi — Degasa — który również cierpiał na problemy ze wzrokiem. Korzystając z symulacji komputerowych rozmycia, typowego dla chorób oczu, naukowcy odkryli, w jaki sposób artyści prawdopodobnie dostrzegali swoje własne obrazy, co dostarczyło nowego spojrzenia na twórczość tych artystów.

Czy widział światło ultrafioletowe 

Pomimo swojego zamiłowania do natury i fascynacji światłem, Claude Monet był pozbawiony zdolności widzenia światła ultrafioletowego, ponieważ jego oczy nie były w stanie rejestrować tej krótkiej długości fali. Niemniej jednak, wielu badaczy sugeruje, że Monet miał świadomość istnienia niewidocznego dla ludzkiego oka ultrafioletowego światła, którego efekty były szczególnie widoczne na jego obrazach malowanych w plenerze. 

Naukowcy podejrzewają, że Monet mógł zauważyć, jak ultrafioletowe światło odbijało się od przedmiotów i wpływało na percepcję kolorów, które widział. Jednakże, aby zobaczyć takie efekty, Claude Monet potrzebowałby specjalnego sprzętu do wykrywania ultrafioletowego światła, ponieważ nie był w stanie dostrzegać go bez pomocy.

Zdarzyło się mu zniszczyć własne obrazy olejne 

Claude Monet był znanym artystą, który miał bardzo wygórowane wymagania wobec własnych prac. Z tego powodu, często niszczył swoje obrazy, które nie spełniały jego oczekiwań. Monet słynął z malowania wielu wersji tego samego obrazu, a następnie wybierania najlepszej wersji i niszczenia tych, które ocenił jako niesatysfakcjonujące. Dla artysty jedynie jego najlepsze prace zasługiwały na przetrwanie i zachowanie jego reputacji w świecie sztuki. Mimo że Monet destrukcyjnie podchodził do swoich dzieł, to jednak nie wszystkie zostały zniszczone. Wiele z jego obrazów uznanych jest dziś za klasyczne dzieła impresjonizmu i jest docenianych przez wielu miłośników sztuki na całym świecie.

Claude Monet to postać, która na zawsze zapisała się w historii sztuki swoją unikatową twórczością. Jego styl malarski, charakteryzujący się wykorzystywaniem jasnych barw, naturalizmem i wyczulonym okiem na światło, zapewnił mu uznanie na całym świecie. W swojej twórczości Monet malował różne motywy, takie jak krajobrazy, kwiaty czy portrety, a jego prace wyróżniały się niepowtarzalnymi technikami i ciekawymi kompozycjami. Dzięki swojemu wkładowi w rozwój impresjonizmu, Monet zyskał miano jednego z najlepszych artystów w historii sztuki. Jego dziedzictwo przetrwało do dziś, stanowiąc jedno z najważniejszych osiągnięć w dziejach sztuki, które zachwyca i inspiruje artystów na całym świecie.